Ülkemizde 2012 yılında çıkarılan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işletmeler de dahil olmak üzere, tüm işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurulması zorunluluğu, 1 Ocak 2025 itibarıyla devreye girecektir. Bu durum, küçük esnaf dükkanlarından büyük işletmelere kadar geniş bir yelpazeyi kapsayacaktır.
***
1 Ocak 2025 tarihinden itibaren, berberden, manavdan, fırından, mobilyacıdan eczaneye kadar, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu getirilecektir. Bu durum, aynı şekilde kamuya ait işyerlerini de kapsayacaktır.
***
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında işyerleri, az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Bu gruplara geçiş için belirli süreler tanınmıştır. Zaman içinde, tehlikeli ve çok tehlikeli işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu getirilmiş, en son 2014 yılından itibaren 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde bu zorunluluk yürürlüğe girmiştir.
***
Başlangıçta 2014 yılında uygulanması planlanan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu, her yıl çıkarılan kanunlarla ertelenmiş ve 2023 sonunda yapılan düzenlemeyle, 50’den az çalışanı olan az tehlikeli işyerleri ve kamuya ait işyerlerinde uygulamanın 31 Aralık 2024’e kadar ertelenmesine karar verilmiştir.
***
Ertelemenin en önemli gerekçesi, esnaf statüsünde yer alan işyerlerinin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurmasının ek maliyet yaratması ve bu kadar fazla sayıda işyerine hizmet verebilecek hekim bulmanın zorluğuydu.
***
1 Ocak 2025’te, ertelenme olmaması durumunda, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu başlayacaktır. Bu işyerleri arasında, tarımdan gıdaya, mobilyadan otomotive, elektronik ve taşımacılığa kadar birçok farklı sektör bulunmaktadır. Eczaneler, restoranlar, marketler, okullar, terziler, küçük imalathaneler, ekmek fırınları, pastaneler, oto yedek parçacıları gibi işletmeler de bu kapsamda yer almaktadır.
***
Ülkemizde, 50’den az çalışanı olan işletme sayısının yaklaşık 2.5 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir. Bu işletmelerin yarısının az tehlikeli sınıfta yer aldığı, yani 1.2 milyon civarında az tehlikeli meslek grubuna ait işyerinin bulunduğu düşünülmektedir. Bu işletmelerin en az bir çalışanı dahi olsa, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğu olacaktır.
***
Bu kanunun yürürlüğe girmesi halinde, bazı esneklikler sunulması gerektiği kanaatindeyim. İşverenin kendisi ya da görevlendireceği bir kişi, gerekli eğitimleri alarak; işe giriş ve periyodik muayeneler, tetkikler dışında, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendisi yürütebilir. Ayrıca, bu hizmetleri veren OSGB firmalarından hizmet satın alınabilir ya da işyerleri kısmi süreli olarak uzman ve hekim istihdam edebilir.
SON SÖZ
Bu esneklikler sağlandığı takdirde, işyerlerine fazla maliyet binmeden, zorunluluğun uygulanabilirliği artırılacaktır.