Trafikte araç kullanırken kurallara uymaya özen gösteririm. Bir ay kadar önce bir iş için aracımla Ankara'ya gitmiştim. Yola çıkmadan önce bir arkadaşım, "Aman şu yollardan geçerken dikkat et. Bu güzergahı kullan, yoksa araba parası kadar ceza ödersin. Özellikle de Çeltikçi'ye dikkat et. EDS'ler plakana ceza kesip gönderiyor," şeklinde tavsiyelerde bulunmuştu. Dediğini yaptım ve ceza yemeden Ankara'ya gidip geldim.
***
Antalya'da her iki kişiye bir araç düşüyor. Diğer illerden gelen araçlar da eklenince trafikteki yoğunluk daha da artıyor. Özellikle sabah ve akşam saatlerinde kentin ana caddelerinde trafik kilitleniyor. Evden işe ya da işten eve gideceğiz derken ömrümüz yollarda geçiyor. Antalya Kaş’tan Gazipaşa’ya kadar 640 kilometre mesafesi olan büyük bir şehir. Burada trafikle başa çıkmak zor.
***
2017 yılında Antalya'da yapımına başlanan Trafik Elektronik Denetleme Sistemi (EDS) yeni yılda devreye girecek. Bu sistem, trafikteki hız limitinden emniyet kemerine, cep telefonuyla konuşmadan şerit ihlaline kadar her türlü kusuru ve kural ihlalini kameralarla tespit edebiliyor. Hız koridoru özelliği de bulunan bu sistem, trafikte kural ihlali yapan sürücüleri kameralarla tespit edip plakalarına ceza kesecek.
***
Türkiye’de bildiğim kadarıyla bu tür sistemlerde, kesilen cezalardan elde edilen gelirin yüzde 30'u ilgili belediyeye veriliyor. Muhtemelen Antalya'da da böyle olacak. Bu sistemi kurabilecek gücü olmayan belediyeler ise işi şirketlere devrediyor. Antalya'da olduğu gibi, ihaleyle bu işi üstlenen şirketler, cezalardan elde edilen paraların bir kısmını alarak sistemi kurup işletiyor.
***
Elbette bu sistem hayata geçtiğinde sürücüler ceza yememek için daha dikkatli olacak. Çünkü bu sistem, trafikte kural ihlali yapanları kolayca yakalayacak. Ancak, trafik güvenliğini sağlamak amacıyla getirilen bu sistemin eleştirilen yönleri de var. Mesela, emniyet kemerini takmayı unuttunuz ve yola çıktınız. Her kamera, emniyet kemerinizin takılmadığını tespit edecek. Bu durumda, her geçtiğiniz yerden ayrı ayrı ceza mı kesilecek?
***
Diyelim ki yüz tane kameraya takıldınız, bir gün içinde aynı suçtan yüz kere ceza mı yiyeceksiniz? Peki ya çok acil olarak hastaneye yetiştirmeniz gereken birisi var. Ambulansın gelmesini beklemek istemiyorsunuz, dörtlü sinyalleri yakıp yola çıktınız. Kornaya basarak diğer sürücülerden yol istiyorsunuz. Böyle bir durumda, aynı güzergahta hastaneye giderken birçok kez hız sınırlarını aşmış ya da kırmızı ışıkta geçmiş olabilirsiniz. Eğer geçtiğiniz güzergahta çok sayıda EDS kamerası varsa, ayrı ayrı ceza kesilecekse ne yapacaksınız? İşte bu durumdan korkan bazı sürücüler, "Hastaneye yakınımızı yetiştiremeyecek miyiz?" diye endişe ediyor. Ceza kesilirse ne yapılacağına dair ise çoğu kişi belirsizlik yaşıyor.
***
Ancak, böyle bir durumda elbette itiraz hakkınızı kullanabilirsiniz. Hukuktaki "Non bis in idem" kuralı gereği trafik cezası üstüne trafik cezası yazılamaz. Bu kural, aynı suç nedeniyle iki kez yargılama yapılamayacağına dair hukuki bir ilkedir. Yargıtay’ın 6 Şubat 2019 tarihli kararında, "Kişi, işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşumuna neden olabilir; ancak non bis in idem kuralı gereğince bir fiilden dolayı ancak bir defa cezalandırılabilir" ifadesine yer verilmektedir.
***
Yani, aynı yol güzergahında 2 kere radara girseniz bile, tek bir ceza verilmesi gerekiyor. EDS sistemi kurulduğunda, aynı yol güzergahında üst üste trafik cezası yenmesi durumunda, adliyeye gidip nöbetçi sulh ceza hakimliğine itiraz dilekçesi verebilirsiniz. Yargıtay’ın kararını emsal gösterip, aynı güzergahta aynı suçtan birden fazla ceza kesilmesine itiraz edebilirsiniz.
SON SÖZ
"Non bis in idem" kuralı gereği aynı suçtan birden fazla ceza kesilemeyeceğini savunabilirsiniz. Ancak insanları mahkeme kapılarına düşürmek yerine, bu sistemi kuranlar bunun çaresini de bulmalıdır.