İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, 31 Aralık 2024 tarihi itibarıyla Türkiye’de kayıt altına alınmış geçici koruma statüsünde 2 milyon 901 bin 478 Suriyeli bulunuyor. Bunun yüzde 51,5’ini erkek nüfus oluşturuyor. Türkiye'deki Suriyeli erkeklerin sayısı, Suriyeli kadınların sayısından 89 bin 192 kişi fazla. Erkek-kadın sayısı arasındaki en büyük fark, 15 bin 814 kişi ile 25-29 yaş aralığında. Yaş aralığı arttıkça bu fark azalıyor. 45 üzeri yaş aralıklarında kadınların sayısının erkeklerden daha fazla olduğu görülüyor.
***
Türkiye’deki Suriyelilerin yaş ortalaması 21,7. Türkiye’ye sığınan Suriyeliler ülkenin 81 vilayetine dağılmış durumda. 81 vilayet içinde Suriyelinin olmadığı şehir kalmamış. Sayı olarak en çok Suriyeli barındıran şehir, 503 bin 423 kişi ile İstanbul. İstanbul’u 406 bin 263 kişi ile Gaziantep, 244 bin 466 kişi ile Şanlıurfa takip ediyor. Suriyelilerin en az olduğu şehir, 10 kişi ile Hakkari. Hakkari’yi 29 kişi ile Bayburt, 40 kişi ile Tunceli takip ediyor.
***
Nüfus bakımından Türkiye’nin beşinci büyük şehri olan Antalya’da kayıtlı 6 bin 670 Suriyeli yaşıyor. Bu rakamla Antalya, 81 vilayet arasında Suriyeli sayısı bakımından 34’üncü sırada yer alıyor. Buna karşılık Suriyeli sayısı, Suriye’de Beşar Esad’ın devrilmesinden sonra azalmaya başladı. Nitekim İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 9 Ocak 2025 tarihinde yaptığı açıklamada ülkemizdeki Suriyeli sayısının 2 milyon 888 bin 876’ya gerilediğini belirtmişti. Yerlikaya, 29 Ocak günü yapılan 2025 göç kurulu toplantısındaki konuşmasında ise ülkemizdeki Suriyeli sayısının 2 milyon 865 bine düştüğünü açıkladı.
***
Antalya’daki Suriyeliler ağırlıklı olarak Kepez ilçesindeki Toptancı Sebze ve Meyve Hali’nin olduğu Güneş Mahallesi’nin çevresinde yoğunlaşıyor. Ancak buradaki Suriyelilerin çoğunun kaydı başka illerde bulunuyor. Kayıt dışı olarak buradaki gecekondularda kalan Suriyeliler, ağırlıklı olarak halde ve seralarda çalışıyor. Eskiden Hatay’dan başlayarak ülkenin Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinden gelen tarım işçileri halde çalışırdı. Suriyeliler onlardan daha ucuza bu işleri yapmaya başlayınca yerli tarım işçileri işlerini kaybetti. Çoğu başka sektörlere yöneldi.
***
Ama Suriye’de Esad rejiminin devrilmesinden sonra tersine göç başladı. Şimdi Antalya'da sera ve tarlalarda çalışan Suriyeli işçilerin ülkelerine geri dönmesinden endişe ediliyor. Çünkü tüccarlar ve çiftçiler, Suriyelilerin ülkelerine dönmesi halinde seralarda bu ücrete çalıştıracak adam bulamamaktan korkuyor. Belki de alışmışlar ucuz iş gücüne, onu kaybetmek istemiyorlar.
Geçenlerde hem üretim hem de ihracat yapan bir dostum, Suriyelilerin ağırlıklı olarak domates üreticilerinin çalıştırdığını anlattı. Çünkü domates yoğun iş gücü gerektiren bir iş. Bunun çapası var, ilaçlaması var, sulaması var. Var oğlu var. Domatesin, biberin işini yapan bilir; çok zahmetlidir domates üretimi.
***
Suriyelilerin ülkelerine dönmesi halinde bundan en çok domates üretiminin etkilenebileceğini belirten arkadaşım, Suriyeli işçi bulamayınca Antalya’daki çiftçilerin domates yerine işçilik gerektirmeyen marul, maydanoz, tere gibi yeşilliklere yönelebileceğini söyledi. “Bu nedenle önümüzdeki dönemde domates fiyatları artabilir, buna karşılık yeşilliklerin fiyatı ise daha da düşebilir” diyerek değerlendirmelerde bulundu.
***
KUTU
ESKİDEN SURİYELİ Mİ VARDI?
Belki birkaç sezon böyle bir gelişme yaşanabilir. Ancak kimse merak etmesin; bu ülkede geçmişte Suriyeliler yoktu. Türk tarımı ise her zaman vardı. Yeter ki tarım işçilerine emeklerinin karşılığını verelim. Çalışacak adam bulunur. Türk tarımı Suriyelilerle doğmadı, Suriyelilerin ülkelerine dönmesiyle de batmaz.