Aylık bağlama oranı ve güncelleme katsayısında 1999 ve 2008 yıllarında yapılan değişiklikler dolayısıyla emekli olunan tarihte hesaplanan ortalama aylık kazanç bazı kişiler açısından o tarihteki asgari ücretin de altında kalmaya başladığını da görmüş olduk.
***
Önceki yazımızda belirttiğimiz uygulamalar sonucunda, en düşük emekli aylığı için getirilen alt sınırın düşürülmesi dolayısıyla en düşük emekli aylıkları, ülke ekonomisindeki fiyatlar yükseldiği halde, hızla gerilediğini görmekteyiz.
***
Kanundaki alt sınırın yetersiz kalması üzerine 2019 yılından itibaren sosyal yardım uygulamasına geçilmesine sebep oldu. Kanuna 2019 yılında konulan ek madde ile en düşük emekli aylığı 1000 TL olarak belirlendi. Kök aylığı 1000 TL’nin altında olanların aylıkları hazineden yapılan yardımla 1000 TL’ye tamamlandı.
***
Söz konusu tutar 2020’de 1.500 TL, 2022 Ocak’ta 2.500 TL, 2022 Temmuz’da 3.500 TL, 2023 Ocak’ta 5.500 TL, 2023 Mart’ta 7.500 TL, 2024 Ocak’ta 10.000 TL ve son olarak 2024 Temmuz ayında ise 12.500 TL oldu.
***
2000 yılından itibaren yeni emekli olanlara bağlanan en düşük emekli aylığı asgari ücretin yüzde 35’ine endekslenmesi, 2019 yılında düşük emekli aylığı alanlar için 1000 TL ile başlatılarak bugün 12.500 TL’ye ulaşan sosyal yardım şeklindeki uygulama dolayısıyla en düşük emekli aylığının asgari ücrete oranı 2023 Mart ayında yüzde 75’e kadar çıktığını görmüş olduk. Bu yılın ocak ayında ise asgari ücretin yüzde 50’si olan oranı, temmuz ayında ise yüzde 62,5 olarak görmüş olduk.
***
Emekli aylıkları bağlama oranlarını, 2000 öncesinde olduğu gibi asgari ücretin yüzde 70’ine denk gelen şekilde yapılmış olsa idi, en düşük emekli aylığı ne olurdu, hesabına gelecek olursak, Brüt asgari ücret 20.002,50 TL olduğu için, en düşük emekli aylığı, 2024 yılının başından itibaren 14.000 TL olarak ödenecek ve diğer Emekli aylıkları bu orada artacağı için, Emekliler açısından bir nebze olsa dahi daha iyi yaşam koşullarına kavuşmuş olacaklardı.
***
Buna göre, emekli aylığı bağlama oranları için, 2025 yılında asgari ücrete yüzde 30 oranında zam yapıldığında ise en düşük emekli aylığı gelecek yıl 18.200 TL’ye ulaşmış olacak ve açlık sınırının 20 bin lira, yoksulluk sınırının 70 bin lira olduğu yerde, en azından açlık sınırına yakın bir gelir ile yaşama durumu olacaktı.
***
Sonuç olarak, emekli maaş bağlama sisteminin kökten ülke ekonomisinin gerçek durumuna uygun bir şekilde yenilenmesi ve Ülke nüfusunun 3/1’ini teşkil eden emekli, dul, yetim vatandaşlarımızın insan onuruna yaraşır bir hayat sürmelerinin sağlanması devletin asli görevi olduğunu da burada hatırlatmak isterim.