8 Aralık 2024 günü Esad rejimi güçleriyle rejim karşıtı silahlı gruplar arasında yaşanan çatışmalarda sona gelinirken Esad'ın Şam'ı terk etmesi ile birlikte 61 yıllık Baas rejimi son bulmuştu.
Yeni bir rejim, yeni bir ülke ve yeni bir hayat standardının başladığı Suriye’de artık ülkenin bayrağı da değişmişti.
Suriye iç savaşının başladığı 2011’den beri ülkeden ayrılan ve Türkiye başta olmak üzere komşu ülkelere sığınan Suriyeliler ise yeni bir başlangıç yapmak için tekrar ülkelerinin yolunu tutmuştu..
***
Özellikle Türkiye’den Beşar Esad’ın devrilmesi sonrası ilk dalgada tahminen 50 bin civarında Suriyelinin ülkesine döndüğü tahmin ediliyor.
3-4 milyon civarında Suriyelinin olduğu düşünülen Türkiye’den şimdiye kadar geri dönüşler bence yetersiz bir sayıda.
Bu sürecin yaz döneminde okulların kapanmasıyla birlikte aratacağı söyleniyor ki İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’da geçtiğimiz günlerde konuyla ilgili bir açıklama yaparak, “Şam'da kurumlara her türlü eğitim yardımını yapacağız. Yaza doğru, okullar tatil olunca dönüşler artacak” demişti.
***
Peki, herkesin kafasını kurcalayan geri dönüş meselesiyle ilgili plan nedir?
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Türkiye’nin Suriyelilerin geri dönüşü için kabaca iki aşamalı bir plan tasarladığını belirtmişti.
Güler, ilk etapta İdlib çevresindeki kamplarda kalan Suriyelilerin dönüşlerinin organize edileceğini söylemiş, ardından da Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin dönüşü için çalışmalar yapılacağını ifade etmişti.
***
Suriyelilerin geri dönüşüyle ilgili iki aşamalı bir plan uygulanması planlanıyor.
Bunun yanı sıra onlar için birtakım kolaylıklar sağlanması da gündemde.
Peki, bunlar ne?
22 Aralık 2024’te Ticaret Bakanlığı, Suriyelilerin ülkelerine dönüşünü kolaylaştırmak için bir genelge yayınladı. Genelgeyle döviz ve ziynet eşyası çıkışlarına da kolaylık sağlandı.
Ayrıca Suriyelilerin Türkiye'de kurulan iş yerlerinin nakli için sözlü beyan formunun yeterli olacağı belirtildi. Genelgeyle Suriye vatandaşlarının Türkiye'de edindikleri yerli plakalı araçlarının çıkış işlemlerine yönelik de adım atıldı.
Bu kapsamda, 'Yabancılara İkinci El Taşıt Satışı Hakkında Kanun' kapsamında daha önceden noter tarafından düzenlenen kaydın kapatıldığına dair belgenin gümrüklere bildirilmesi sonrası "kolaylaştırılmış çıkış formu" düzenlenecek. Kontrolün ardından taşıtın çıkış işlemleri hızlıca yapılacak.
***
24 Aralık 2024’te ise Bakan Yerlikaya Türkiye'deki Suriyelilerin kayıtlarının Suriye'de kullanılabilmesi için Şam ve Halep'teki büyükelçilik ve konsoloslukta bir büro kurulacağını söyledi.
Ayrıca 1 Ocak-1 Temmuz 2025 arasında Suriyeli sığınmacılara dönüş hazırlığı yapabilmeleri için ülkelerine giriş çıkış hakkı tanınacağını belirtti. Bu hakla her aileden bir kişiye üç giriş çıkış hakkı tanınacak.
***
TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Göç ve Uyum Alt Komisyonu Başkanı, AK Parti Antalya Milletvekili Atay Uslu ise yaptığı bir açıklamada milletvekillerinin bu geri dönüş süreciyle ilgili sahaya çıkacağını haber verdi.
Gelecek hafta komisyon üyesi milletvekilleriyle Gaziantep ve Kilis’e gideceklerini belirten Uslu, burada geri dönüşlerle ilgili çalışma yapacaklarını açıkladı.
***
Suriyeliler geri dönüşü için planlar hazırlanmış, kolaylıklar sağlanmış.
Devlet eliyle bir kontrol mekanizması var gibi görünüyor.
Peki, Suriyeliler gerçekten ülkelerine dönecek mi, ne kadarı dönecek?
Bu soruya da cevap veren Uslu, “Yerinde yapacağımız incelemelerde Suriyelilerle de görüşmeler yapacağız, dönüş için fikirlerini öğreneceğiz. Sınır kapılarında gönüllü dönenlerle mülakatlar yapacağız, gönüllü dönüş süreçlerini değerlendireceğiz. 'Ne kadarı döner?' soruları çokça soruluyor. Bu konuda sahada odak gruplarla çalışmalar yapıp, dönüş süreçlerinin yalnızca sayısal değil hem teknik, hem hukuki, hem de sektörel etki boyutlarını değerlendireceğiz” diye belirtti.
Bu sorunun gerçek cevabını bize zaman gösterecek ama kurulu düzeninin bozmak istemeyenler olacağı da aşikar…
